به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، این نشست با حضور و سخنرانی مترجمان کتاب، دکتر فرزان سجودی، لیلا صادقی و تینا امراللهی و همچنین دکتر آزیتا افراشی، منتقد، برگزار شد.
در ابتدای این جلسه، سجودی به سیر تحول نظریه استعاره و مجاز پرداخت و از محققانی نام برد که در گذشته در این راستا فعالیت‌هایی را صورت داده بودند. وی همچنین با ذکر مثال‌های سعی کرد مفهوم استعاره و مجاز را در کلام روزمره و به زبانی ساده توضیح دهد و همچنین به نقش بستر فرهنگی در ساخت استعاره‌ها پرداخت. وی گفت: بخش زیادی از استعاره‌ها فرهنگ‌بنیاد هستند؛ ممکن است در جامعه‌ای کلمه «شیر»، استعاره از شجاعت و جسارت و در جای دیگر بدیمن و شوم باشد.
سجودی در بخشی از صحبت‌هایش به «رومن یاکوبسن» اشاره کرد و گفت: او با مقاله‌ای نسبتا کوتاه به نام «قطب‌های استعاری و مجازی» تحولی انقلابی در این زمینه به وجود آورد و با نظریاتی که موجود بود تا حدی فاصله گرفت؛ مقاله‌ای که دکتر صفوی آن را به فارسی ترجمه کرده است. سازوکاری که یاکوبسن برای استعاره به کار برد «جانشینی به واسطه مشابهت» بود. وی قطب‌های جانشینی و هم‌نشینی را از سوسور گرفت و گفت در محور جانشینی روابط بر مبنای مشابهتند.
او در ادامه مثال‌هایی از سوسور و جرجانی مطرح کرد و به مقایسه دیدگاه‌های مختلف پرداخت. سجودی افزود: یاکوبسن نشان داد استعاره و مجاز فقط به ادبیات و صنایع بلاغی مربوط نمی‌شوند و مثال‌هایی از نقاشی آورد. بعد از وی نظریه شناخت‌گرایانه یا شناخت‌شناسی به وجود آمد و مدعی شد فهم مفاهیم انتزاعی ممکن نیست مگر به واسطه نگاشت استعاری.
سجودی در ادامه صحبت‌هایش از استعاره فقط به مثابه یک فن بلاغی و آرایه کلامی فاصله گرفت و طبق نظریه‌های جدید استعاره را وارد حوزه ایدئولوژیک کرد. وی گفت: گفتمان‌ها پیوسته به استعاره‌ها وابسته می‌شوند تا به کنش‌ها، ویژگی‌های خوب، بد، قابل‌قبول و غیره ببخشند.
وی با مثالی ساده این امر را روشن کرد و افزود: تولید باور از طریق بلاغت در گفتمان روزمره و حتی تیتر روزنامه‌ها فراوان دیده می‌شود و این موضوع را می‌توان در موضوعات اجتماعی، سیاسی مشاهده کرد.
لیلا صادقی، یکی دیگر از مترجمان این کتاب، از اهمیت کتاب و چرایی انتخاب آن برای ترجمه سخن گفت. صادقی گفت: اصل کتاب شامل 15 مقاله برگزیده در دو همایش مجارستان و آمستردام بود.
وی دلیل انتخاب کتابی را که نویسندگان مختلفی در تولید آن نقش داشته‌اند چنین توضیح داد: کتابی که یک یا دو نویسنده داشه باشد این فرصت را برای خواننده به وجود نمی‌آورد که با نظریات متعددی آشنا شود اما مقالات این کتاب با این‌که ممکن است هرکدام از دیدگاه‌های مختلفی مطرح شده باشد که مورد قبول دیگر صاحب نظران نباشد، با هم تناقض ندارند و تفاوت دیدگاه‌ها باعث می‌شود که دیدی وسیع‌تر به مخاطب بدهد.
صادقی ادامه داد: همیشه وقتی استعاره مطرح می‌شد حرفی از مجاز در کنارش نمی‌آمد اما در این کتاب مشاهده می‌کنیمکه استعاره پایه در مجاز دارد و این‌ها در یک سلسله‌مراتب بنیاد مجازی دارد و این مجازها به استعاره تبدیل می‌شوند.
صادقی دلایل انتخاب این کتاب برای ترجمه را چنین بیان کرد: با ترجمه این کتاب در درجه اول قصد داشتیم ترجمه برخی اصطلاحات تخصصی را قبل از این‌که دیر شود در ایران ارایه کنیم تا محققان داخلی برای نوشتن مقالاتشان به آن استناد کنند. از طرفی این کتاب فقط به درد دانشجویان زبان‌شناسی نمی‌خورد و افراد زیادی می‌توانند از آن استفاده کنند.
او در پایان صحبت‌هایش اشاره‌ای داشت به رسم‌الخط این کتاب و از ناشر کتاب تشکر کرد و گفت: ناشر اجازه داد ما رسم‌الخط خود را در کتاب پیاده کنیم و ما نیز کوشیدیم تا جایی که متن سخت نشود کلمات را آنطور که تلفظ می‌شوند بنویسیم.
دکتر آزیتا افراشی، تنها منتقد این جلسه، کتاب «استعاره و مجاز با رویکردی شناختی» را محصول سودمند تلاش جمعی و ترجمه گروهی دانست و به وضعیت موجود زبان‌شناسی شناختی در ایران پرداخت.
افراشی صحبت‌هایش را با بیان توضیحاتی درباره علم شناخت و چگونگی به وجود آمدن رشته‌های دیگر از میان این رشته ادامه داد و گفت: تحول علم شناخت قابل توجه است و در آثار متاخر جنبه‌های فرهنگی شناخت مورد توجه قرار گرفته است. استعاره متعلق است به زبان و تفکر و از سویی انسان‌ها در قالب استعاره‌ها می‌اندیشند.
وی در ادامه صحبت‌هایش به مفید بودن این کتاب تاکید کرد و گفت: آنتونیو بارسلونا از جهان اسپانیایی‌زبان آثار متعددی درباره استعاره و مجاز دارد و به این دو در کنار هم نگاه می‌کند.
افراشی در ادامه از محققان دیگر اسپانیایی‌زبان نام برد و آثار آن‌ها را برای مخاطب ایرانی قابل درک و ملموس خواند.
تینا امراللهی، یکی دیگر از مترجمان کتاب، درباره کلیت مقالات این کتاب صحبت کرد و چرایی حذف برخی از آن‌ها را توضیح داد. وی گفت: مقاله‌های این کتاب به دو بخش تقسیم شده که از بخش دوم پنج مقاله حذف شد. چهار مقاله حذف‌شده درباره ساختار زبان انگلیسی و گرامر این زبان بود و اگر ترجمه می‌شد برای بسیاری از مثال‌هایش نمی‌شد نمونه‌ای فارسی یافت. یک مقاله دیگر هم حذف شد چون عکس با کیفیت برای چاپ در کتاب در اختیار نداشتیم.
در توضیح این کتاب آمده است: «نگارنده، نقطه نظرات خود درباره برخی از این مسایل را در مقدمه و در مقاله دیگری در این مجموعه طرح می‌کند اما لزوما سایر نویسندگان این مجموعه، این نظرات را قبول ندارند. نگارنده هم لزوما با تمام مسایلی که دیگران مطرح کرده‌اند توافق کامل ندارد. سعی شده در این مجموعه گوشه‌ای از تنوع دیدگاه‌ها نمایانده شود تا سرزندگی زبان‌شناسی شناختی حفظ گردد.»
کتاب «استعاره و مجاز با رویکردی شناختی» نوشته آنتونیو بارسلونا، با ترجمه فرزان سجودی، لیلا صادقی و تینا امراللهی، در 418 صفحه و از سوی نشر «نقش جهان» روانه بازار کتاب ایران شده است.
نشست نقد و بررسی کتاب «استعاره و مجاز با رویکردی شناختی»، دیروز سه‌شنبه، 11 بهمن ماه، در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد.
