فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش زبان و ادبیات فارسی
شماره نوزدهم، زمستان 1389: 187-211
لیلا صادقی
چکیده
در این مقاله، نقش‌های مختلف سکوت بلیغ در چهارچوب نظری میشل افرات (2008) را به مثابه بخشی از ارتباط کلامی و به معناي غياب هرگونه عنصر زباني مورد بررسی قرارمی‌دهیم که با توجه به تقسیم بندی رومن یاکوبسن (1956) از اجزاء کلام و نقش‌هایی که برای هر کدام از انواع کلام قائل است، صورت می‌گیرد. برای ملموس شدن مبحث سکوت ارتباطی و چگونگی کارکرد آن، که مبحثی نو در زبانشناسی ادبی بشمار می‌آید، به مطالعه متون مختلف ادبیات داستانی و همچنین تأثیر کاربرد هر نقش سکوت در روایت داستان می‌پردازیم که به عنوان شگردی به منظور چگونه گفتن مطلبی بواسطه نگفتن آن برای ایجاد ارتباط موفق مطرح می‌شود. پرسش این پژوهش، چگونگی عملکرد نقش‌های ششگانه سکوت در برابر گفتار است و هدف آن دست یافتن به شگردهای روایی است که بواسطه نگفتن ایجاد می‌شود. نتیجه حاصله نشان می‌دهد که سکوت نقش مهمی در فعال‌سازی نقش خواننده در خوانش متن برعهده دارد.
واژه‌های کلیدی: سکوت ارتباطی، روایت، نقش ارتباطی، غیاب